Diakon i męczennik – wspominany 16 marca.
Tacjan znany również jako Taziano – diakon w miejscowości Akwileja (wł. Aquileia), leżącej w północno-wschodnich Włoszech, blisko Adriatyku.
Jest postacią mało znaną. W 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘰𝘮𝘢𝘯𝘶𝘮 wspominany jest razem z Hilarym – biskupem Akwilei – którego był diakonem. Para ta, przypominająca świętych Hermagorasa i Fortunata, nawiązuje być może do zwyczaju akwilejskiego, zgodnie z którym duchowny posługujący obok biskupa, przeznaczony był na jego następcę (był koadiutorem).
Ponieśli oni razem śmierć męczeńską (przez ścięcie) wraz z innymi w czasie prześladowań Chrześcijan, za panowania cesarza Numeriana ok. 284 roku.
Pod koniec VI wieku – w 568 r., w obawie przed Lombardami, patriarcha Paweł schronił się w mieście Grado, przywożąc tam ciała świętych męczenników, w tym Hilarego i Tacjana. Obaj męczennicy są czczeni jako główni patroni miasta Gorycja we Włoszech, przy granicy ze Słowenią, u podnóża Alp Julijskich. Już na początku XIII wieku w Gorycji poświęcono im kościół zbudowany w dolnym mieście i udokumentowany co najmniej w 1342 roku. Kościół ten stał się miejskim kościołem parafialnym w 1460 r., kiedy to Gorycja odłączyła się od parafii Salcano, a po likwidacji patriarchatu Akwilei, w 1751 roku został on katedrą nowej archidiecezji.
W poświęconej im katedrze metropolitalnej w Gorycji – 𝘊𝘢𝘵𝘵𝘦𝘥𝘳𝘢𝘭𝘦 𝘥𝘦𝘪 𝘚𝘢𝘯𝘵𝘪 𝘐𝘭𝘢𝘳𝘪𝘰 𝘦 𝘛𝘢𝘻𝘪𝘢𝘯𝘰 – znajdują się dwa malowane drewniane popiersia z relikwiami tych dwóch świętych.
Według późnej hagiografii, która nie ma wiarygodnych podstaw historycznych, św. Hilary, pierwszy znany następca biskupa św. Hermagorasa w diecezji Akwilea i jego diakon Tacjan byli torturowani za czasów cesarza Numeriana w 284 r.
𝗛𝗮𝗴𝗶𝗼𝗴𝗿𝗮𝗳𝗶𝗮 𝗶 𝗹𝗲𝗴𝗲𝗻𝗱𝘆
Pisma o męczeństwie, splecione z legendami, opisują je w następujący sposób
Hilary od najmłodszych lat był tak uczony w Biblii, że na pamięć znał świętą Księgę. Przyjął święcenia kapłańskie, a nieco później był drugim biskupem Akwilei. Miał sługę Tacjana, którego wyświęcił na diakona.
W 283 r. cesarz Numerian wydał dekret o tym, że chrześcijanie muszą składać ofiary bogom rzymskim. W Akwilei prefekt Beroniusz kazał przyprowadzić przed siebie chrześcijan na przesłuchanie.
Ale pewien pogański kapłan powiedział do niego: „Nie postępujesz dobrze! Rozkaż, aby przyprowadzono tutaj biskupa chrześcijan. Niech będzie torturowany, aby inni mogli zmienić zdanie podczas jego gehenny.” Ten kapłan udał się do samego Hilarego i Tacjana. „Wstańcie, prefekt was woła!” Powiedział do nich. „Chodźmy w imię naszego Pana Jezusa Chrystusa” — powiedział Hilary.
Biskup Hilary bez żadnych obaw stanął przed pfefektem. Kiedy powiedział mu, że jest biskupem chrześcijan, ten kazał mu składać ofiary bogom. Został zabrany do sanktuarium Herkulesa, ale Hilary odmówił składania ofiar, więc prefekt kazał go pobić. Kiedy bito go, zwrócił się do Boga w modlitwie i prosił o siłę. To odwiodło prefekta od rozkazu torturowania go wszelkimi możliwymi sposobami. Hilary zrobił znak krzyża i wtedy roztrzaskały się posągi bożków.
Przyprowadzili za nim Tacjana i zapytali go: „Jak się nazywasz?” odpowiedział im „Jestem diakonem Kościoła Akwilei, konsekrowanym przez mojego ojca, biskupa Hilarego.” On też był strasznie torturowany, a następnie zabrany z powrotem do więzienia. Kiedy zobaczył go Hilary, wielbił Boga, a bohaterscy świadkowie uklękli i modlili się. Słychać było bicie w bębny i świątynia Herkulesa zawaliła się.
„Spójrz, co zrobiłeś?” – Pogańscy kapłani byli źli na prefekta – „Dlaczego ich oszczędzasz?” Następnie prefekt nakazał żołnierzom ściąć im głowy. W nocy przybyli wierni i przekupili strażników aby ci przekazali im ich zwłoki, które następnie godnie pochowali.
𝗠𝗮𝗿𝘁𝘆𝗿𝗼𝗹𝗼𝗴𝗶𝘂𝗺
W 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘻𝘺𝘮𝘴𝘬𝘪𝘮 pod datą 16 marca czytamy: „W Akwilei pamiątka św. Hilariusza, Biskupa i Tacjana, Diakona, którzy przechodzili tortury i inne męczarnie za czasów cesarza Numeriana i starosty Beroniusza. W końcu zakończyli swe męczeństwo razem ze świętym Feliksem, Largiem i Dionizym”.
𝗠𝗼𝗱𝗹𝗶𝘁𝘄𝗮 𝗱𝗼 ś𝘄. 𝗧𝗮𝗰𝗷𝗮𝗻𝗮
Wszechmogący, wieczny Boże, z Twoją pomocą święty Tacjan aż do śmierci walczył w obronie wiary, spraw za jego wstawiennictwem, abyśmy z miłości ku Tobie cierpliwie znosili wszelkie przeciwności i ze wszystkich sił dążyli do Ciebie, bo Ty jesteś prawdziwym życiem. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.
opr. dk. Krzysztof Kaput
