Diakoni i męczennicy – wspominani 9 lutego.
Prymus i Donatus (Primo i Donato) byli dwoma afrykańskimi diakonami. Prymus jest opisany jako syn Gennaro, a Donatus jako syn Miro. Byli znani ze swojej pobożności i oddania.
Zostali zabici kamieniami przez heretyków donatystów na zamku Lemellefense w Sitifense w Mauretanii, za czasów cesarza Juliana Apostaty (361-363), gdy próbowali bronić ołtarza w kościele siedziby szlacheckiej w Lavallum (Castell Cemele; obecnie miasto Lemelléf w Algierii – archidiecezja Lemelléf) w północno-zachodniej Afryce.
W tym czasie heretyccy donatyści propagowali schizmatycką doktrynę, że nie można uważać za ważne sakramentów udzielanych przez biskupów apostatów, którzy na skutek prześladowań wyrzekli się chrześcijańskiej wiary w celu ratowania życia, a następnie powrócili do Kościoła.
Herezję tę zapoczątkował biskup Donat z Casae Nigrae i jego przyjaciele, dumni i wyniośli właściwie dlatego, że im samym nigdy nie groziło takie niebezpieczeństwo.
W chrześcijanach otwartych na Miłosierdzie Boże widzieli swoich wrogów do tego stopnia, że chcieli ich wytępić wraz z ich ołtarzami. Gdy nie mogli dostać się do kościoła przez drzwi, które diakoni zabarykadowali oraz zamknęli na klucz, heretycy wspięli się na dach budynku i rozpoczęli jego niszczenie. Stamtąd zrzucali dachówki wprost na głowy diakonów. Spadające dachówki i kamienie ostatecznie zabiły dwóch diakonów chroniących najświętsze miejsce. W ten sposób obaj diakoni zostali przez nich ukamienowani.
Gian Domenico Gordini pisze w 𝘉𝘪𝘣𝘭𝘪𝘰𝘵𝘩𝘦𝘤𝘢 𝘚𝘢𝘯𝘤𝘵𝘰𝘳𝘶𝘮: „Zgodnie z narracją Ottato z Milevi, w Sitifense w Mauretanii za czasów cesarza Juliana Apostaty, donatyści dokonywali grabieży, zniszczeń i zabójstw.
W zamku Lemellefense, po znalezieniu zabarykadowanego kościoła katolickiego, heretycy wspięli się na dach budynku i rozpoczęli jego niszczenie. Dwaj diakoni, Primo, syn Gennaro, i Donato, syn Miro, próbowali bronić ołtarza, ale zostali zabici kamieniami.”
Ich wspomnienie przypada 9 lutego, chociaż w niektórych miejscach wspomnienie liturgiczne odbywa się 29 stycznia.
Kard. Cezary Baroniusz umieścił ich imiona w 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘻𝘺𝘮𝘴𝘬𝘪𝘮, wcześniej nie było ich w innych martyrologiach.
W 𝘔𝘢𝘳𝘵𝘺𝘳𝘰𝘭𝘰𝘨𝘪𝘶𝘮 𝘙𝘻𝘺𝘮𝘴𝘬𝘪𝘮 pod datą 9 lutego czytamy: „W Lemele w Afryce pamiątka św. Prymusa i Donatusa, Diakonów, którzy zostali zabici przez heretyckich Donatystów broniąc ołtarzy w kościele.”
Wszechmogący, wieczny Boże, z Twoją pomocą święci diakoni Prymus i Donatus aż do śmierci walczyli w obronie wiary, spraw za ich wstawiennictwem, abyśmy z miłości ku Tobie cierpliwie znosili wszelkie przeciwności i ze wszystkich sił dążyli do Ciebie, bo Ty jesteś prawdziwym życiem. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.
opr. dk. Krzysztof Kaput